Η ΤΡΙΜΟΡΦΗ ΘΕΟΤΗΤΑ ΣΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥΣ ΜΥΘΟΥΣ ΠΕΡΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ

Η Ελληνική μυθολογία είναι από τη γένεση της πολύπλοκη, διότι αναδύ­θηκε οργανικά αφού αναπτύχθηκε στην ψυχή του Ελληνικού λαού σε μια περίοδο μεγαλύτερης από δυο χιλιετίες. Γι αυτό δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι βρίσκουμε τους Ελληνικούς μύθους περιτυλιγμένους με τη μια στρώση πάνω στην άλλη και αυτές οι διαφορετικές στρώσεις συγχέονται συχνά μεταξύ τους αφού έχουν διεισδύσει η μια μέσα στην άλλη. Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές όσον αφορά τους μύθους για την δημιουργία, γιατί σ' αυ­τούς τους μύθους πολλοί μεταγενέστεροι συγγραφείς και ποιητές παρείσφρεισαν τις δικές τους απόψεις.
Κατά τη διάρκεια της πατριαρχικής περιόδου και της ανόδου των Ολυ­μπίων Θεών κάτω από την αιγίδα του Δία, έγιναν δυναμικές προσπάθειες να ξαναγραφτεί η μυθολογία της Δημιουργίας έτσι ώστε ο Δίας να παίξει δια­μορφωτικό ρόλο. Ωστόσο οι αναμνήσεις ήταν τόσο ισχυρές και τα αισθήμα­τα της Ελληνικής ψυχής για τους προγενεστέρους Θεούς και Θεές τόσο βα­θιά, ακόμη και για τις πνευματικές δυνάμεις πριν τον κύκλο των Τιτάνων, ώστε αυτή η προσπάθεια απέτυχε. Μολονότι η διείσδυση αυτών των μετα­γενεστέρων ερμηνειών και παρεμβολών πολλές φορές έφερε σε σύγχυση και διαστρέβλωσε την καλοσχηματισμένη, ισορροπημένη δομή των πρώτων μύθων περί δημιουργίας. Δεν είναι όμως πολύ δύσκολο να συναρμολογήσει κανείς τα κομμάτια τους, ιδιαίτερα όταν κατανοήσει την πρωταρχική σπου­δαιότητα του αρχέτυπου της Τριπλής Θεότητος για τους Έλληνες. Πραγμα­τικά, συναντάμε την Τριπλή Θεότητα στην αγνότερη της μορφή στους αρ­χαίους μύθους περί δημιουργίας.
Υπάρχει ένας αριθμός ευκρινών κύκλων των Ελληνικών μύθων για τη δημιουργία: για παράδειγμα, ο Πελασγικός μύθος σχετίζεται στενά με την Ομηρική εικόνα περί δημιουργίας, όπου η Τηθύς και ο Ωκεανός φέρνουν στη ζωή τον κόσμο μέσα από τη θάλασσα. Ένας άλλος κύκλος, ο Ορφικός μύθος για τη δημιουργία λέει πως η Νυξ (Νύχτα) γεννά το Κοσμικό Αυγό. Ο Ολύμπιος μύθος μας παρουσιάζει ένα κυκλικό θέμα στο οποίο η Γαία και ο Ουρανός είναι οι πρωταρχικοί γονείς. Αυτοί οι διαφορετικοί κύκλοι είναι φαινομενικά ανακόλουθοι και μπορεί κάποιος να ξεγελαστεί και να τους α­πορρίψει σαν ανεξάρτητους μύθους που έχουν ελάχιστη σχέση ο ένας με τον άλλον. Ωστόσο πιστεύω πως εάν εξετάσουμε αυτούς τους κύκλους μέσα από το πρίσμα του αρχέτυπου της Τριπλής Θεότητας, αναδύεται μια σαφής εικόνα.
Η Ομηρική παραλλαγή παρουσιάζει την Τηθύ σαν τη Μεγάλη Μητέρα Θεά, οι Ορφικοί παρουσιάζουν τη Νύχτα, ενώ οι Ολύμπιοι μύθοι εστιάζο­νται στη Γαία. Αυτοί οι τρεις μύθοι ενώνονται όταν αναγνωρίσουμε τα τρία πρωταγωνιστικά τους πρόσωπα σαν πλευρές της πρωταρχικής Τριπλής Θεό­τητας. Ο Ησίοδος στην Θεογονία του μας δίνει έναν ακόμη μύθο στον οποίο αυτά τα τρία πρόσωπα αναδύονται από το πρωταρχικό Χάος και από το Σκότος.
Τηθύς συνδέεται με το στοιχείο του Νερού
Νυξ συνδέεται με το σκοτάδι του Διαστήματος και το στοιχείο
του Αέρα

Γαία συνδέεται με το στοιχείο της Γης

Κάθε μία έχει τον αρσενικό της σύντροφο:
Τιθύς - Ωκεανός Νυξ- Έρεβος Γαία - Ουρανός
Αυτά τα τρία πρόσωπα ανταποκρίνονται στην τριπλή διαίρεση του συ­νειδητού της ανθρωπότητος. Έτσι η Νυξ είναι το σκοτεινό βασίλειο του α­συνειδήτου, ενώ οι Θεοί που απορρέουν από τη Γαία εργάζονται περισσότε­ρο στη σφαίρα του φωτός· του συνειδητού μας. Η Θάλασσα είναι το σύμβο­λο του μεσολαβητή ανάμεσα στις δύο αυτές κυριαρχίες καθώς τα σκοτεινά της βάθη ενώνονται με το βασίλειο του ασυνειδήτου, ενώ στην επιφάνεια της καθρεφτίζεται το φως. Έτσι τα πλάσματα που αναδύονται από αυτήν έχουν μια διπλή φύση· μια φωτεινή και μια σκοτεινή.

Θα ήταν εποικοδομητικό να ρίξουμε μια ματιά στα ονόματα ορισμένων από τα παιδιά και τους απογόνους αυτών των τριών ρευμάτων της δημιουρ­γίας.

ΘΑΛΑΣΣΑ,
ουρανός,
ΓΗ

Τηθύς
Νύξ
Γαία

Στύξ
Μοίρες
Τιτάνες

Αφροδίτη
Θάνατος
Ολύμπιοι Θεοί

Μήτις
Ύπνος και Όνειρα
Δίας

Ευρυνόμη
Ψόγος
Ρέα

Διώνη
(στόνος)
Ήρα

Ευρώπη
Νέμεσις
Δήμητρα

Δωρίς
Γήρας

Φορκίς
Εκάτη

Ερινύες
Εσπερίδες

Νομίζω πως αυτή η εικόνα μας δίνει μια νέα αντίληψη για τις σχέσεις ό­λων αυτών των ποικίλων στοιχείων στην Ελληνική μυθολογία. Πολλοί συγ­γραφείς που εμβάθυναν στους Ελληνικούς μύθους, εργάστηκαν πάνω στα ισχύοντα πατριαρχικά ορμεμφυτα και αρχέτυπα που χαρακτήριζαν την κλασσική περίοδο. Μόνο ελάχιστοι ανάμεσα σ' αυτούς τους επιστήμονες -όπως ο Ρόμπερτ Γκρέϊβς και ο Κάρλ Κερένυϊ - διείσδυσαν στην κρυμμένη παράδοση της Θεάς από την οποία εμβολιάστηκαν οι πατριαρχικοί μύθοι. Σ' αυτό το πρώιμο απόθεμα οφείλεται το γεγονός ότι οι Θεές βρίσκονται σε ισορροπία με τους αρσενικούς Θεούς συντρόφους τους. Ο άλλος δρόμος που περνά μέσα από την κλασσική Ελληνική πατριαρχική μυθολογία, οδηγεί στο ανδροκρατικό και ηρωικό Ρωμαϊκό ιμπεριαλιστικό ορμέμφυτο συνεπώς στον Χριστιανισμό που διακατέχεται από την πατριαρχία και την άρνηση της θηλυκότητας και τελικά στην τρομερή πληγή του δυϊσμού με την οποία διαποτίστηκε η Δυτική ψυχή. Με την άνοδο και την κυριαρχία της αρσενι­κής αρχής στην πρώτη χιλιετία π.Χ. η ανθρωπότητα ακολούθησε ένα επικίν­δυνο για την υγεία της ψυχής της μονοπάτι. Σήμερα αρχίζουμε να συνειδη­τοποιούμε πως στα βάθη της ψυχής μας δεν είμαστε αποκλειστικά αρσενι­κοί, ούτε θηλυκοί αλλά αυτές οι δύο πλευρές συνεργάζονται και αποτελούν τη φύση μας. Εάν αρνηθούμε μια από αυτές τις δύο πλευρές ή εάν εξυψώ­σουμε και υπερτιμήσουμε την άλλη, θα οδηγηθούμε στην διαστροφή και θα χάσουμε την ευκαιρία να βιώσουμε την ύπαρξη μας σ' ολόκληρο το πλάτος της.
Από αυτά τα τρία ρεύματα της δημιουργίας απορρέουν τρεις ομάδες Τρι­πλών Θεοτήτων, οι οποίες με τη σειρά τους αντανακλούν αυτή την εικόνα

στα τρία βασίλεια της ανθρώπινης ψυχής:

ΝΥΞ
ΤΗΘΥΣ
ΓΑΙΑ
Μοίρες
Γοργόνες
Ώρες

Ερινύες
Γραίες
Χάριτες

Εσπερίδες
Σειρήνες
Μούσες
Οι Κόρες της Νύχτας - οι Μοίρες, οι Ερινύες και οι Εσπερίδες - έχουν κοινό τους σημείο την προστασία των πρωτόγονων ενεργειών της ζωής. Ερ­γάζονται στα βάθη του ασυνειδήτου μας καθώς τα ορμεμφυτα ελίσσονται γύρω από το ζήτημα της τύχης του μέλλοντος μας και της αθανασίας μας. Οι Μοίρες, για παράδειγμα, εργάζονται βαθειά μέσα στο ασυνείδητο και οι ε­νέργειες τους αφορούν το ζήτημα της τύχης. Οι Ερινύες προστατεύουν τη γραμμή του αίματος και με μανία θα υπερασπιστούν την λεπτή ουσία που μεταδίδουμε στις μελλοντικές γενεές μέσω των απογόνων μας. Οι Εσπερίδες είναι οι φρουροί της εσωτερικής μας ανάγκης για αθανασία.

Από την άλλη πλευρά, η ομάδα της Τριπλής Θεότητας που απορρέει από το βασίλειο της Θάλασσας μέσω του Φόρκυ είναι διαφορετικοί φύλακες της αρχής τόσο στο χαρακτήρα όσο και στη δράση. Εμφανίζονται αρχετυπικά στο χώρο ανάμεσα στο ασυνείδητο και το συνειδητό. Κατά μια έννοια μας κρατούν σε εγρήγορση μέχρις ότου είμαστε έτοιμοι να κάνουμε με ασφάλεια το εσωτερικό αυτό ταξίδι. Γι' αυτό στην πρωταρχική τους μορφή έχουν Τρομακτική εμφάνιση. Όταν κατεβαίνουμε στα εσωτερικά βάθη του ασυνει­δήτου, αυτό μοιάζει να είναι ένα επικίνδυνο καθήκον αλλά πίσω από αυτήν την* Τριπλή Θεότητα φύλακα βρίσκονται άλλες μορφές που θα μας βοηθή­σουν και θα μας οδηγήσουν. Αυτό που αναφέρεται γι' αυτές είναι μόνο η εξωτερική εικόνα. Όταν προχωρούμε μέσα από αυτές τις μορφές και τις α­ντικρίζουμε, ο απολιθωτικός τους τρόμος αλλάζει. Η μάσκα του εξαφανίζε­ται και στέκονται μπροστά μας σαν οδηγοί μάλλον παρά σαν φόβητρα. Από το εσωτερικό μας η εμπειρία των Τριών Γραιών, των Γοργόνων και των Σειρήνων είναι πολύ διαφορετική, ένα γεγονός που συναντούμε σε πάρα πολλούς μύθους, στους οποίους αναφέρεται ότι όλες αυτές οι τρομακτικές μορφές ήταν για μια στιγμή πανέμορφες.
Από τη Γαία, τη Μητέρα Γη απορρέουν οι Ώρες, οι Χάριτες και οι Μού­σες. Αυτές οι τρεις ομάδες των Τριπλών Θεοτήτων είναι γεμάτες φως, χάρη και έμπνευση για το συνειδητό μας πνεύμα. Είναι οι φρουροί των Τεχνών (Μούσες), της ισορροπίας, της αρμονίας της Ψυχής (Ώρες), της ευγένειας και της χάρης (Χάριτες). Ζουν σαν αρχέτυπα ομορφιάς στα ύψη της ύπαρξης μας. Στέκονται ψηλά πάνω στον εσωτερικό μας Όλυμπο σαν φιλοδοξίες που ποτέ δεν φτάνουμε, που ποτέ δεν αγγίζουμε, αλλά από αυτές τις μορφές, από αυτό το εξυψωμένο βασίλειο των ψυχών μας, μπορεί να προέλθει ένα αέναο ρεύμα έμπνευσης και δημιουργικής, ενέργειας.
Πιστεύω πως θα έπρεπε να αναγνωρίσουμε όλες αυτές τις πλευρές της ύ­παρξης μας, σαν πηγές έμπνευσης. Αντικατοπτρίζουν διαφορετικές όψεις της Τριπλής Θεότητας. Εάν ακολουθήσει κανείς αποκλειστικά μια από τις τρεις αυτές πλευρές, η εξέλιξη του δεν θα εμπεριέχει την ισορροπία. Αυτός ήταν και ο λόγος για τον οποίο η πατριαρχία μας απέτρεψε από τα γυναικεία μυστήρια.
Εάν κάποιος ακολουθήσει αποκλειστικά την πλευρά των Θυγατέρων της Νύχτας θα οδηγηθεί στα βάθη του ασυνειδήτου και δεν θα βρίσκεται σε αρ­μονία με τα άλλα"επίπεδα της ύπαρξης του. Μπορούμε να αναγνωρίσουμε αυτή την κατάσταση στην υπερβολή των Μαινάδων, των ακολούθων της Διονυσιακής λατρείας, που ήταν ολοκληρωτικά βυθισμένες στο ασυνείδητο.
Εάν ακολουθήσουμε αποκλειστικά το όμορφο και φωτεινό βασίλειο των Μουσών και των Χαρίτων, αυτό θα αποδειχθεί άλλο ένα λάθος για την ψυ­χή, μολονότι πολλοί είναι αυτοί που δεν το αναγνωρίζουν. Ο κίνδυνος βρί­σκεται στο γεγονός ότι χάνουμε την επαφή με την γήινη φύση μας. Αυτό μπορεί να είναι ευγενικό και όμορφο αλλά ωστόσο μπορεί να αποδειχθεί συντριπτικό για το θηλυκό συστατικό της ψυχής μας. Πολλές γυναίκες με δημιουργικές ενέργειες - και πολλοί άνδρες επίσης, ανοιχτοί στην θηλυκήπλευρά του εαυτού τους - υποκύπτουν σ' αυτόν τον απατηλό τρόπο δράσης και δοκιμάζουν την ειρωνεία και το χλευασμό του αρσενικού κατεστημένου που πατά γερά στα πόδια του.
Εκείνοι που καταδύονται μαζί με την ομάδα των αρχέτυπων των Φορκύ-δων, τις φύλακες Γοργόνες, αποκτούν μια έμμονη ιδέα με το όριο, το μεσο­διάστημα ή το κατώφλι ανάμεσα στο συνειδητό και το ασυνείδητο. Έλκο­νται και απωθούνται και από τα δύο αυτά αρχέτυπα και κατά μια έννοια α­πολιθώνονται, ανίκανοι να κινηθούν προς μια κατεύθυνση. Αυτοί οι άνθρω­ποι καταλήγουν να αισθάνονται ασφαλείς μόνο όταν βρίσκονται σ' αυτό το μεταίχμιο της ψυχής, συγχρόνως αμφισβητίες και γοητευμένοι από το άϋλο. Είναι ανίκανοι να φθάσουν τις Μούσες στα ύψη των ψυχών τους και τους λείπει το κουράγιο να διεισδύσουν στα μυστήρια του ασυνειδήτου. Αυτή η ακαμψία, η ανικανότητα τους να κινηθούν, η αντίσταση τους στις αλλαγές ή ο φόβος του καινούριου, πολύ συχνά αποκαλείται επίκριση της θηλυκής πλευράς της φύσης μας από το πατριαρχικό αρσενικό.
Έτσι βλέπουμε πως ορισμένα προβλήματα απορρέουν από την προσπά­θεια μας να εργαστούμε μέσω μιας μόνο πλευράς της Τριπλής Θεότητος. Αυτές οι εσωτερικές δυσκολίες της ψυχής μπορεί να γίνουν άκαμπτες συνή­θειες της προσωπικότητας που εκφράζονται σαν στερεότυπες εικόνες της γυναικείας ατέλειας και ανικανότητος, από το πατριαρχικό κατεστημένο στη διάρκεια των χιλιετηρίδων. Πρέπει να εργαστούμε με όλες τις πλευρές του αρχέτυπου της Θεάς ταυτόχρονα. Εάν το κάνουμε θα δημιουργηθούν ορι­σμένες αντηχήσεις ανάμεσα στα τρία βασίλεια της ψυχής μας και αυτό θα επιτρέψει την επικοινωνία και την εναλλαγή των ενεργειών ανάμεσα στα τρία αυτά βασίλεια. Τότε το ασυνείδητο θ' αρχίσει να μιλά με τον συνειδητό μας εγκέφαλο και θα προκύψει ένας διάλογος που θα μας οδηγήσει στην πραγματική θεραπεία των ψυχικών μας τραυμάτων μέσα από την εσωτερική σύζευξη των αντιθέτων.